İhbar Tazminatı Nedir?

İhbar tazminatı nedir? sorusuna cevap olarak hem işçi hem de işverenin kanunda belirtilen belirli şartlara uymaması halinde karşı tarafa ödemek zorunda kaldığı tazminat miktarıdır. Uygulamada genellikle işverenlerin bu tazminatı ödediği görülüyor olsa da aynı şekilde bir işçinin de işverenine ihbar tazminatı ödemesini gerektirecek durumlar ortaya çıkabilir. Bu tazminatı ödemesi yapılırken dikkat edilmesi gereken iki husus vardır. Bunlar işçinin ücreti ve ihbar süreleri olmaktadır. Nitekim ihbar tazminatı hesaplaması yapılırken bu bilgilerin bilinmesi gerekmektedir. Şu durumda işveren işçisini işten çıkarmadan önce kanunda belirtilen süreler dahilinde bildirim yapma yükümlülüğündedir. Aynı durum işçi için de geçerlidir. Bir işçi eğer işten ayrılmak istiyorsa işverenin kanunda belirtilen süreler dahilinde bildirimde bulunma durumundadır. Aksi halde tazminat ödemek zorunda kalabilmektedir.

İhbar tazminatı durumunda ister işçi isterse de işveren olsun eğer ihbar ücreti ödeme borcu altına girilmek istenmiyorsa mutlaka öncesinde bildirim yapılmalı ve bildirim süresine uygun bir şekilde çıkış yapılmalıdır. İhbar sürelerinin önemi aslında çok açıktır. Bir işçi işten ayrılmak istediğinde bu durumu işverene belirli bir süre öncesinde bildirim yapmalı ki işveren de işten çıkan işçinin yerine başka bir işçi bulabilecek süreyi elde edebilsin. Aynı şekilde bir işveren işçisini işten çıkarmak istiyorsa belirli süre içinde bu durumu işçisine bildirmeli ki işçi de ihbar süresi içinde kendine yeni bir iş imkânı bulabilsin. Zira aksi durum her iki tarafın da iş hayatında mağduriyet yaşamalarına yol açacaktır.

İhbar Tazminatı Nedir? Süreleri Nedir?

İhbar tazminatı süreleri 4857 sayılı İş Kanununun 17. Maddesi ile düzenlenmiştir. Şu halde;

• 6 aydan az çalışmış işçi işten çıkacak ya da çıkartılacaksa en az iki hafta (14 gün) öncesinden,
• 6 aydan 1.5 yıla kadar çalışmış işçi işten çıkacak ya da çıkartılacaksa en az dört hafta (28 gün) öncesinden,
• 1.5 yıldan 3 yıla kadar çalışmış işçi işten çıkacak ya da çıkartılacaksa en az altı hafta (42 gün) öncesinden,
• 3 yıldan fazla çalışmış işçi işten çıkacak ya da çıkartılacaksa en az sekiz hafta (56 gün) öncesinden bildirim yapılma zorunluluğu bulunmaktadır.

Bir işçinin işten ayrılmadan önce işverenine yapacağı bildirim ya da bir işverenin işçisini çıkarmadan önce ona yapması gereken bildirim süreleri yukarıda gibidir. Aksi durum tarafların karşı tarafa ihbar tazminatı ödemesine yol açmaktadır. Örnek olarak bir işçinin 1 yıl 3 ay kıdeminin olduğunu düşünelim. Bu durumda eğer işçi işten ayrılmak istiyorsa bu durumu işverenine en az dört hafta (28 gün) önceden bildirmelidir. Aynı durum işveren için de geçerlidir. Eğer işveren bu işçisini işten çıkarmak istiyorsa bu durumu işçisine dört hafta (28 gün) öncesinden bildirimde bulunmalıdır. Aksi halde ihbar ücreti ödeme koşulları doğmaktadır.

İhbar Tazminatı Nedir? Nasıl Hesaplanır?

İhbar tazminatı hesaplanırken yukarıda da belirtildiği üzere ihtiyaç duyulan iki husus vardır. İlk olarak işçinin giydirilmiş brüt ücreti ve buna ek olarak işçinin çalışma kıdem süresinin yani o işveren altında ne kadar süreyle çalıştığının bilinmesi gerekir. Giydirilmiş brüt ücret nedir? Sorusunun cevabı ise; işçinin brüt ücretine ek olarak işverenden aldığı yemek yardımı, yol yardımı, yakacak yardımı vs. gibi yardım veya ücretlerdir. Bunların hepsinin toplamına giydirilmiş brüt ücret denilmektedir.

İhbar tazminatı hesaplamasına örnek olarak 2.5 sene kıdeme sahip bir işçinin brüt ücretinin 5.000-TL olduğunu varsayalım.  Bu işçinin işverenden her ay 300-TL yemek ve 200-TL yol yardımı aldığını düşünürsek bu işçinin giydirilmiş brüt ücreti 5.500-TL olmaktadır. Şu hâlde işçinin günlük giydirilmiş brüt ücreti (5.500 / 30) = 183,33-TL’dir. İşçinin çalışma kıdemi dikkate alındığında da ihbar süresi altı hafta yani 42 gündür. Bu durumda bu işçinin ihbar tazminatı tutarı (183,33 x 42) = 7.699,86-TL olmaktadır. Ancak bilinmesi gereken bir diğer husus ise, devlet tarafından bu tutar üzerinden binde 7,59 oranında damga vergisi ile gelir vergisi alınmaktadır.

İhbar Süresi İçinde İş Arayabilir miyim?

İhbar tazminatı durumunda bilinmesi gereken bir diğer husus ise ihbar süreleri içinde işçinin yeni iş arama hakkının olduğudur. Bildirim süreleri içinde işçi her gün iki saatten az olmamak üzere iş arama hakkını kullanabilir. Bu durum işverenin rızasına dayalı bir durum olmayıp kanuni bir haktır. İşçi eğer isterse bu süreleri işyeri dışında da geçirebilir. Yani işçi iş aramayı işyerinden yapmak zorunda değildir. İşçi dilerse iş arama izinlerini toplu olarak birleştirip kullanabilir. Ancak bu durumu öncesinde işverene bildirmeli ve işyeri çalışma düzenini aksatacak şekilde kullanmamalıdır. Örnek vermek gerekirse bir işçinin altı haftalık ihbar süresinin olduğunu ve haftanın altı günü çalıştığını varsayalım. Bu durumda bu işçinin (36 x 2) = 72 saat yeni iş arama hakkı bulunmaktadır.

Sonuç

İhbar tazminatı hem işverenin hem de işçinin kanunda belirtilen bildirim sürelerine uymaması hallerinde karşı tarafa ödemek zorunda kaldıkları tutardır. Bu durumda bildirim sürelerine uymadan işten çıkan işçi ya da bildirim sürelerine uymadan bir işçiyi işten çıkartan işverenin ihbar tazminatı ödemesi gerekmektedir. İhbar tazminatı hesaplaması yaparken bilinmesi gereken iki husus vardır. Bu durumda işçinin giydirilmiş brüt ücreti ve işçinin kıdem süresinin bilinmesi gerekmektedir. Kıdem süresi neticesinde işçinin ihbar süresi belirlenip sonrasında tazminat tutarı için hesaplama yapılabilecektir. İhbar tazminatı yaptırımın en önemli amacı işçinin işverene, işverenin de işçiye karşı korunmasıdır.

İhbar tazminatı en önemli işçi alacaklarından biri olup işverenden ya da işçiden tahsil edilmek istendiğinde mutlaka iş hukuku avukatı ile iletişime geçilip bilgi alınmalıdır. Aksi durumda hem işçinin hem de işverenin hak kayıplarının yaşanması muhtemeldir.

Ayrıca bu alanda daha fazla bilgi almak için İş Hukuku kategorisine göz atmanızı tavsiye ederiz.

İlginizi Çekebilecek Diğer Yazılar:

• Şikayete Bağlı Suçlar Ne Demektir? 2024
• Yıllık İzin Hakkı
• Kıdem Tazminatı Hesaplama ve Kıdem Tazminatı Tavanı